ارزیابی مثبت از روند جایگزین سازی آزمایش های حیوانی در ایران (از نگاه InterNICHE)



شبکه بین ­المللی آموزش با شفقت موسوم به اینترنیش (InterNICHE)، اخیراً گزارشی مبسوط و مصور از فعالیت های ضد زنده ­شکافی و جایگزین­ سازی آزمایش­ های حیوانی در آموزش علوم پزشکی و دامپزشکی ایران ارائه داده است که در آن به تبیین فعالیت­های انجام شده توسط این نهاد و نماینده ملّی آن یعنی گروه ایرانیان مخالف آزمایش روی حیوانات (IAVA) پرداخته است.



+ مشاهده گزارش مزبور (به انگلیسی) از اینجا


آشنایی با پایگاه اطلاعات تحقیقاتی « اینترنیش »



پایگاه اطلاعات تحقیقاتی « اینترنیش »1


ترجمه: حامد صوفی


پایگاه اطلاعات تحقیقاتی شبکه­ بین المللی آموزش با شفقت موسوم به اینترنیش، یک پایگاه آکادمیک با دسترسی آزاد، متمرکز بر تعلیم و تربیتِ مشفقانه و نوآورانه و دربرگیرنده جایگزین های تحقیقات حیوانی در پزشکی، دامپزشکی و علوم زیستی می باشد. این پایگاه، منابع، خلاصه مقالات و دیگر جزئیات مرتبط با بالغ بر 750 مطالعه منتشر شده را فراهم آورده و قابلیت جستجوی قاعده مند آنها را بر اساس مؤلفان و کلمات کلیدی، میسر می سازد. یکایک این مطالعات، تحت جستجو واقع شده و درج آنها بر مبنای ارتباط با مسائل آموزشی، اخلاقی و اقتصادی که مشتمل بر تحقیقات حیوانی، جایگزین ها و فناوری های مرتبط با تعلیم و تربیت باشد، صورت پذیرفته است.

هدف از راه اندازی این پایگاه، تسهیل دسترسی آزاد به اطلاعات منتج به تحول برنامه های تحصیلی و جایگزین سازی مطالعات حیوانی می باشد. به منظور انگیزه بخشی در جهت نقد و بررسی این منابع، قابلیت نظردهی برای کلیه مطالعات فراهم آمده است.

این پایگاه می تواند در شناسایی روش ها و ابزارهای جایگزین به منظور تقویت کلاس های عملی، مفید واقع شده و همسو با پایگاه اطلاعات جایگزین های اینترنیش2، به تبیین استراتژی های جستجوی جایگزین ها برای دانشگاه ها و مراکز آموزشی برخیزد. با استفاده از لینک مرتبط با هر تحقیق به پایگاه اطلاعاتی پابمد3، امکان رهگیری استنادات آنها میسر می شود.

عمده مضامین محتویات این پایگاه اطلاعات تحقیقاتی، شامل مواردی از قبیل نوآوری های تکنولوژیک، تجربیات عملی، اظهار نظرات و مطالعات تطبیقی می شود. تحقیقات موجود در این پایگاه، اطلاعات ارزشمندی را در خصوص موضوعات مختلف فراهم می آورد؛ از اهداف و تبعات آموزشی و اعتراضات اخلاقی4 گرفته تا جایگزین سازی کلاس های فیزیولوژی، آموزش جراحی میکروسکوپی و تکنولوژی های تماسی.

مطالعات پیرامون تکنولوژی ها و تکنیک های پیشرفته آموزش پزشکی، اغلب به منظور حصول اطمینان از آموزش مؤثر و کمک به تضمین سلامت بیماران طراحی شده اند. این مطالعات همچنین در راستای جایگزین سازی آزمایش های حیوانی و تقویت استفاده از تکنیک های آموزش غیرحیوانی گنجانیده شده اند. یک نمونه از توانایی های پایگاه اطلاعات تحقیقاتی، فراهم آوردن فرصتی برای پژوهش های ارتقاء و ارزیابی شبیه سازهای کامپیوتری و تکمیلی در زمینه مهارت های جراحی لاپاروسکوپی می باشد.

دسترسی به این مطالعات می تواند به ارتقاء کیفی بحث های ناظر بر تحول برنامه های تحصیلی، کمک نماید. پاره ای از مطالعات مندرج در این پایگاه، در خصوص نکوهش استفاده مضرّ از حیوانات می باشند، تا دعاوی آنها مورد بررسی واقع شده و از این رو در ارتقاء ادلّه مرتبط با جایگزین سازی کامل، تشویق به عمل آید. به منظور انگیزه بخشی در زمینه تعاملات انتقادی، مطالعات واجد ادلّه معتبر در حمایت از کاربرد اجساد، ارگان ها و بافت های حیوانی که مشتمل بر کشتار حیوانات نمی باشند، با مطالعات مرتبط با جستجوی منابع اخلاقی حیوانات، الحاق یافته اند. بحث و گفتگو در خصوص شمول یا عدم شمول تشریح اجساد در برنامه های تحصیل پزشکی، می تواند نکاتی را در خصوص اثرات بالقوه کالبدشکافی در مطالعات دامپزشکی و جانورشناسی ارائه دهد.

حجم این پایگاه اطلاعاتی، با تجاوز از مرز 1500 تحقیق در خلال سال 2012، به دو برابر خود خواهد رسید. اِعمال قابلیت های جدید از جمله پیونددهی بین مطالعات و محصولات ذکر گردیده در پایگاه اطلاعات جایگزین ها، دسترسی به نسخه های کامل مقالات انتخابی و درج مقالات غیرانگلیسی بیشتر نیز در دستور کار قرار دارد.


منبع : www.interniche.org

آدرس پایگاه اطلاعات تحقیقاتی اینترنیش : www.interniche.org/en/studies


[1] InterNICHE Studies Database

[2] InterNICHE Alternatives Database

[3] PubMed

[4] hidden curriculum


ابزارهای جايگزين (Alternatives)


ابزارهای جايگزين چه هستند؟


ما ابزارهای جايگزين را به عنوان كمكهاي آموزشي يا دستاوردهاي آموزشي كه جايگزين استفاده مضر از حيوانات مي‌شود يا آموزش بدون درد موجود را كامل مي‌كند تعريف مي‌كنيم.

آموزش با شفقت در علوم زيستي اين است كه:

* آموزش مترقي كه اهداف آموزشي آن توسط روشهاي جايگزين صورت ميگيرد.

* جايي كه حيوانات از آزار آزاد هستند و دانشجويان آزادي وجدان دارند.

* آموزشی که مشوق دستورات آسمانی و احترام به ارزش زندگی است.




مدل‌ها و شبيه‌سازها


اين‌ها شامل مد‌ل‌ها‌ي ارزان و وسايل آموزش جراحي مي‌شود تا مانكن‌هاي كامپيوتري مدل‌هاي پايه مي‌توانند براي مطالعه آناتومي بكار روند و يا يادگيري خوب استعمال حيوانات را بدون استرس حيوانات و اضطراب دانشجويان تسهيل كنند تنوع وسايل آموزش جراحي شامل مدل‌هايي از پوست، ارگان‌هاي داخلي و اعضا مي‌شود كه مي‌تواند فرصتهايي براي دانشجو فراهم كند تا مهارتهاي پايه شامل هم‌ آهنگي چشم است، استفاده از وسايل و تكنيك‌ها مانند بخيه را به خوبي ياد بگيرند. وسايل آموزش ارگان زائد به استفاده از بافت حقيقي در كار اجازه مي‌دهد. محصولات پيچيده‌تر شامل مانكن‌هايي براي آموزش مهارتهاي IV، لوله‌گذاري و كاتاتر گذاشتن حيوانات و مراقبت ‌هاي ويژه از احيا تا تخليه مايع پلور مي‌شود. مانكن‌هاي كامپيوتري درجه ديگري از پيچيدگي و حمايت به آموزش موثر دانشجويان مي‌افزايد.



فيلم و ويدئو


غير فعال اما موثر به عنوان بخشي از روند آموزش فيلم و ويدئو مي‌تواند زمينه خوبي بدهد و يك ابزارهای جايگزين بصري با كيفيت فراهم كند. ويدئوهايي كه از تشريحات حرفه‌اي تهيه شده‌اند اطلاعات بيشتري به دانشجويان مي‌دهند تا تشريحي كه توسط خود دانشجو انجام مي‌شود و مي‌تواند براي استفاده دانشجوياني كه چنين مهارتهايي را قبل از تشريح اجسادي كه از راه‌ اخلاق تهيه شدند نياز دارند استفاده شود.



شبيه سازی چندرسانه ای کامپيوتری


فرصتهاي مرتبط با گسترش نرم‌افزار كامپيوتري در ارتباط با آموزش موثر علوم زيستي بطور زيادي در طي سالهاي اخير افزايش يافته. از تشريح مجازي كه دانشجويان مي‌توانند روي صفحه انجام دهند گرفته تا شبيه‌سازهاي كاملاً واقعي از تكنيك‌هاي كلينكي با ابزارهاي سه بعدی و لمس كردني فرصتها تنها با مرزهاي تكنيكي و پنداري محدود شده‌اند. يادگيري همراه كامپيوتر همچنين مي‌تواند عمق و پهناي بيشتري به تجربه يادگيري بيفزايد. براي مثال مورفولوژي بين گونه‌ها مي‌تواند با كليك موس كامپيوتر مقايسه شود و يا بافت شناسي و ساير درسهاي مرتبط با جلسات علمي.

يك تصوير به سادگي بزرگ يا كوچك مي‌شود، دستگاه عصبي و گردش خون ناپديد مي‌شود يا به صورت سه بعدی مشخص مي‌شود، ماهيچه‌ها تحريك مي‌شوند، كيفيتهايي چون كدري ارگان‌ها كنترل مي‌شوند تا بيشتر ارتباط ميان ساختمان‌ها درك شود. تجربه حسي افزايش يافته و درجه كنترل در نرم‌افزار جديد از يادگيري موثر حمايت مي‌كند، بعضي برنامه‌ها شامل آزمايشگاههاي مجاري مي‌شوند با انتخاب‌هايي براي كار كردن در آزمايشهاي مختلف. دانشجويان مي‌توانند در قدم‌هاي خود كار كنند بخشي از آزمايش را تكرار كنند و از ماده حامي تا زمانيكه اطمينان حاصل كنند كه تكنيك و دانش را آموخته‌اند استفاده كنند. طبيعت متنوع توسعه‌هاي جديد تكنولوژي مي‌تواند جذاب باشد كه به تجربه يادگيري دانشجويان مي‌افزايد و بخش مهمي از آموزش رسمي آنها براي تخصص مي‌باشد كه فن آوری اطلاعات و مهارتهاي كامپيوتري نقش مهمي بازی خواهند كرد.



آزمايش روي خود دانشجو



براي جانورشناسان و دانشجويان پزشكي و دامپزشكي نمي‌توان بر اهميت آزمايش روي بدن زنده تاكيد بيش از حد كرد. يادگيري موثر از روندهاي فيزيولوژيكي تنها با چند آزمايش روي بدن بدست مي‌آيد. آزمايش روي خود دانشجو يك ابزار جايگزين غير تهاجمي است. بدن انسان البته موضوع مرتبط با دانشجويان پزشكي است و آزمايش روي خود در خيلي از موسسات به عنوان تمرين نرمال استفاده مي‌شود. ولي بدن انسان مي‌تواند در تمام علوم زيستي استفاده شود چنين تمريناتي شامل آزمايشات ساده مانند خوردن ويورتيك يا انجام آزمايش و سپس اندازه‌گيري تغييرات فيزيولوژيكي و بيوشيميايي تا آزمايشات پيچيده‌تري از قبيل اندازه‌گيري سرعت هدايت عصبي با وسايل آزمايش روي خود وصل شده به نرم‌افزار مناسب كامپيوتري مي‌باشند. شركت زياد و دلبستگي چنين آزمايشاتي آنها را شديداً به ياد ماندني و لذت بخش مي‌كند.



اجساد حيوانات كه به صورت اخلاقي تهيه شده اند


ابراي بسياري از دانشجويان جانورشناسي و تمام دامپزشكان آينده مطالعه آناتومي بدون مقداري كار كردن بر روي حيوان و بافت حيوان كامل نمي‌شود. مشابهاً براي جراحي آموزش اگر آزمايش واقعي بر روي بافت حقيقي اجرا نشود كافي نخواهد بود. البته ابزارهای جايگزين هايي كه بدون كشتن و آزار حيوانات از راه اخلاقي تهيه شده‌اند براي چنين نيازهايي وجود دارند. به ويژه استفاده از اجساد حيواني كه از راه اخلاقي تهيه شده‌اند اخلاقي تهيه نشده بدين معني است كه حيوانات براي تهيه اجساد و بافت براي تمرين عملي نگهداري و كشته نشوند و مغازه‌اي هم براي چنين استفاده‌اي وجود نداشته باشد. مثالهايي از تهيه اخلاقي شامل حيواناتي مي‌شود كه بطور طبيعي يا در تصادف مردند و يا به دلايل خوب پزشكي كشته شدند. كلينك‌هاي دامپزشكي و مزارع دو منبع خوب بالقوه هستند و بعضي از كالج‌هاي دامپزشكي با كلينك‌ها براي اجساد ارتباط دارند. تعداد زياد تمرينات خصوصي نيز تاكيد بيشتري بر اجساد اخلاقي تهيه شده دارد. مشكلات موسسات اين است كه ارتباط صحيح را ايجاد كند و سازمان‌هاي قابل تحمل براي استفاده موثر از اين منابع را بسازند. همينطور نياز است كه موسسه‌ها نشان دهند كه احترام خواهند گذاشت و بطور اخلاقي از بدن حيوانات همراه سابق كه براي مقاصد آموزشي در اختيار آنها گذاشته شده‌اند استفاده خواهند كرد.



تمرين كلينكي



انتظار مي‌رود كه آموزش دانشجويان پزشكي شامل آزمايش روي بيماران حقيقي باشد و هر چه آزمايش بيشتر باشد ـ در سطح و زمان مناسب ـ آموزش بهتر خواهد بود. از فيزيولوژي تا پاتولوژي و جراحي آموزش شامل بيماران كارآموزي مناسب و واقعي را نشان مي‌دهد. يادگيري بر پايه مشكلات مرتبط با موارد واقعي كلينكي نيز به عنوان يك دستاورد قوي آموزش شناخته مي‌شود. اين پيام به ويژه براي موسساتي مهم است كه كار آزمايشگاهي روي حيوانات هنوز براي آموزش پزشكي استفاده مي‌شود. براي آموزش دامپزشكي كه حيوانات موضوع مرتبط هستند تمرين كلينكي مجدداً يك ابزار جايگزين براي آزمايش روي حيوانات است، خيلي از كالج‌هاي دامپزشكي با كلينك‌هاي دامپزشكي در ارتباط هستند كه چنين آموزشي را فراهم مي‌كند. اين روش آموزشي بسيار نزديكتر به تمرين تخصصي كلينكي كه دانشجو بعد از اتمام تحصيل به آن وارد مي‌شود ارائه ميدهد. يكبار كه دانشجو كار با حيوان و مهارتهاي كلينكي پايه را ياد گرفت مي‌توانند به تدريج تمرينات جراحي را با شاگردي دامپزشك ماهري شروع كنند. دانشجويان همينطور مي‌توانند در اعمال جراحي سودمند ديگر شركت كنند. بطور قطع تمرينات كلينكي به عنوان يك دستاورد براي آموزش نقش دانشجو در تمام مراحل را تامين مي‌كند. از خود جراحي تا مراقبت بعد از عمل و بهبود حيوانات.


آزمايشگاه های in vitro

گسترش سريع و درك تكنولوژي in vitro در تحقيقات و تست نياز به آشنايي دانشجوي ليسانس با تكنيك‌ها دارد. روشهاي in vitro به جاي in vivo مي‌تواند اين تجربه را فراهم كند و بافت حيوانات استفاده شده براي چنين كاري مي‌تواند بطور اخلاقي تهيه شود. به علاوه استفاده از بافت حيوانات در بعضي كارهاي عملي مي‌تواند مستقيماً با مواد گياهي جايگزين شود. براي مطالعه تنفس سلولي و انتقال الكترون ميتوكندري مي‌تواند از مخمر، سيب‌زميني يا چغندر به جاي روش مرسوم استفاده از كبد موش براي مثال تهيه شود.

 

ترجمه : دکتر سپهر شفیع زاده
 
 

آموزش با شفقت